چرا رسانه ها تصاویر جعلی منتشر می كنند؟
كاراموند: در یك نشست نقد و بررسی، تعاریف متفاوتی از تصویر جعلی و ساختگی كه اخبار و مفاهیم متفاوتی را به افكار عمومی منتقل می كند نمایش شد. با خواندن این گزارش به این تعاریف دست پیدا خواهید كرد.
به گزارش كاراموند به نقل از ایسنا، دوازدهمین جلسه نقد و اندیشه با سوژه «فضای مجازی، تصاویر جعلی و افكار عمومی» با حضور كورش پارسانژاد (گرافیست)، هادی حیدری (كاریكاتوریست)، رضا معطریان (عكاس خبری) و نادر داودی (سردبیر ماهنامه مصور «قهوه») چهارشنبه (۱۵ اسفند ماه) انجام شد.
هادی حیدری در آغاز این نشست بیان كرد كه می خواهند در ابتدا عوامل اجتماعی مؤثر در پخش شدن تصاویر جعلی را بررسی نمایند.
در ادامه نادر داودی اظهار داشت كه باید از منظر خبرسازی به این مساله نگاه كرد، همین طور باید بدانیم كه چه قدرت و نیرویی پشت این امر است.
او افزود: یك تصویر به پخش شدن یك خبر كمك می كند؛ بعنوان مثال در دوره جنگ ایران و عراق قصد داشتند بستری برای فرستادن جوانان به جبهه پیدا كنند. در اروپا این كار را فرستادن كودكان به جنگ می خواندند. درواقع اروپا گفته بود ایران نیرو ندارد و بنا بر این كودكان را به جبهه گسیل می كند. در همان زمان یك عكاس خارجی یك نوجوان ایرانی را از لحظه خروجش از خانه برای رفتن به میدان جنگ تعقیب كرده تا زمانی كه آن نوجوان به میدان مین رفته بود. این تصاویر بعدها به حالت داستان مصور منتشر شد؛ هرچند اختتام آن نوجوان مشخص نشده بود. غرب قصد داشت با این عكس ها بگوید كه ایرانیان از كودكان برای باز كردن میدان مین استفاده می نمایند. در اصل مفهوم و منظور این عكس ها حقیقت نداشت ولی با انتشار آنها یك خبر جعلی درباره ایران منتشر گردید.
شایعه برای مردم شیرین تر از واقعیت است
كوروش پارسانژاد درباره زمینه های اجتماعی ساخت تصاویر جعلی اظهار داشت: به نظر من شایعه برای مردم واقع پذیر و شیرین تر از واقعیت است. اول به سبب اینكه برای مخاطب اعتماد سازی كافی نمی گردد و امكان دارد كه مخاطب نسبت به مبدأ خبر كه رسانه های داخلی است، اعتماد نداشته باشد بنا بر این بازار شایعه و تصاویر جعلی داغ می شود. به نظر من خود مردم به دنبال حاشیه هستند.
در این بین داوودی افزود: من معتقدم «فیك نیوز» یك مسئله داخلی نیست و بیشتر یك جنگ رسانه ای است كه رسانه های قوی درگیر آن می شوند. البته ما هم نمونه هایی از آنرا داریم ولی آنچه كه سبب شده این بحث وارد ایران شود به سبب تأثیر رسانه های قدرتمند و معتبری مثل نیویورك تایمز است كه در دنیا جدی گرفته می شوند. برای اینكه خبری كه در آنجا بُلد می شود در ایران هم منتشر می شود. زمانی كه ۱۱ سپتامبر صورت گرفت «سی ان ان» تصاویری از فلسطین منتشر نمود كه مردم در حال شادمانی بودند گرچه كه كاملاً غلط بود و این رسانه بعداً تنها اظهار داشت كه اشتباه صورت گرفته است. این بحث داخلی نیست و یك بحث رسانه ای جهانی است.
هر چقدر قدرت رسانه ها بیشتر باشد قدرت جعل آن بالاتر خواهد بود
رضا معطریان هم بیان كرد كه بحث تصویر جعلی از روزی كه عكاسی ابداع شد به وجود آمد و اظهار داشت: عكاسی از آتلیه آغاز شد و در آن زمان بر اساس عكاسی كلاسیك بود. زمانی كه عكاسان دوربین های خودرا به درون جامعه بردند به یك امر رسانه ای تبدیل شد. رسانه سیاسی و دولتی است، پس با دلخواه دولت ها عكس منتشر خواهدنمود. درواقع در تصاویر جعلی قسمتی از واقعیت نادیده گرفته می شود. جعل در دو صورت به وجود می آید؛ یك اینكه واقعیت را چگونه نشان می دهی و یا چگونه قسمتی از آنرا حذف می كنی؛ هر چقدر قدرت رسانه ها بیشتر باشد قدرت جعل آن بالاتر خواهد بود.
همین طور پارسا نژاد درباره غلبه فرد بر رسانه، اظهار داشت: به نظر من عدم اعتماد به رسانه موجب می شود كه یك فرد اعتماد بیشتری در میان مردم داشته باشد. وقتی رسانه ها انحصاری می شود این اتفاق رخ می دهد. مثلاً هم اكنون افرادی هستند كه حضور آنها در رسانه ها ممنوع می باشد ولی در میان مردم محبوب هستند و یك حرف كوچك آنها عین بمب می تركاند.
كار نفرات اول هم جعلی بود
پارسانژاد افزود: من به سبب حرفه خود خیلی وقت ها داور جشنواره های مختلف می شوم و طبیعی است كه حتماً همه پوسترهای دنیا را ندیده باشم. با این وجود یك دفعه تصمیم گرفتیم تصویر پوسترهای شركت كننده ها را در گوگل سرچ نماییم ولی گاهی كار افرادی كه نفر اول شده بودند باز كپی و جعلی بود.
از پارسا نژاد سوال شد كه آیا نمونه های شاخصی از طرح های گرافیكی كه واقعیت یك اتفاق را در برهه ها و زمان های مختلف جعل كرده باشند، می شناسد؟ او پاسخ داد كه بله چنین نمونه هایی وجود دارد.
این گرافیست افزود: این امر ناخودآگاه مرا به یاد محمد جواد ظریف (وزیر امور خارجه) می اندازد. مثلاً برای دوره جنگ ایران و عراق تصویری از سر ظریف در یكی از دانشگاه های آمریكا به جای یك دانشجوی امریكایی زده شده و گفته شده بود كه او به جای اینكه بجنگد در حال خوشگذرانی است!
البته پارسانژاد نمونه گرافیكی خاصی را عنوان نكرد و در ادامه معطریان اظهار داشت كه در گرافیك جعل در مفهوم و تخیل اتفاق می افتد ولی در عكس واقعیت جعل می شود.
در عكس همه واقعیت را نمی بینیم
او افزود: یك عكس خیلی معروف از جنگ ویتنام وجود دارد كه در آن یك ژنرال با خونسردی در حال شلیك كردن به سر یك فرد دیگر است. این عكس از ادی آدامز بود كه او را معروف كرد. آدامز بعدها گفت در این عكس دو نفر مردند. یك، آن كسی كه به او شلیك شد دو، كسی كه شلیك كرد. بعدها اظهار داشت كه در آن لحظه خود من هم مردم چون واقعیت باز مرد. برای اینكه آن كسی كه به او شلیك شد پنج نفر از اعضای یك خانواده را كشته بود. در عكس همه واقعیت را نمی بینیم و با عنایت به میل و خواسته صاحب قدرت و رسانه تصویر به مخاطب نمایش می شود.
در ادامه این نشست داوودی اظهار داشت: به نظر من تصویر جعلی آن است كه رسماً آنرا می سازند نه آن كه گزینشی است و قسمتی از آن نادیده گرفته می شود. از زمانی كه فهمیدند می توان عكس را دستكاری كرد و عكس تنها برای ثبت واقعیت نیست، دستكاری در عكس معنا پیدا كرد. مثلاً كاری كه كاوه گلستان پیش از انقلاب با تصاویر پلارویدی خود كرد. درواقع این عكس ها یك اثر هنری بودند ولی وقتی وارد رسانه می شوند دیگر مفهوم هنری ندارند و بیان جعلی پیدا می كنند. دستكاری در عكس خبری جایز نیست. یكی از اتفاقاتی كه در فضای رسانه ای و دنیای جدید می افتد جعل در اسناد و تصاویر تاریخی است. زمانی كه حكومت ها حس می كنند مردم ناراضی هستند، تصویر فیك منتشر می كنند. تصویر جعلی تصویری است كه در آن برای جا انداختن واقعیت مورد نظر و فریب افكار عمومی، دستكاری عمدی صورت می گیرد. عكاسی لزوماً هنر نیست. بستگی دارد چه استفاده ای از آن شود. ولی در گرافیك اگر گرافیست هنرمند نباشد یك جای كار لنگ خواهد زد.
تصویر جعلی یك اسلحه است
در ادامه از داوودی سوال شد كه چه كسانی به ساخت تصاویر جعلی پناه می بردند؟ او پاسخ داد: تصویر جعلی پناه نیست، یك اسلحه است. مردم ما الان مهمترین سوژه تهاجمند. ولی مسئولان ما مقصرند و دقیقاً همراه با رسانه های قدرتمند به صورت نا آگاه همكاری می كنند و بازی آنها را انجام می دهند، چون به حرف كسی گوش نمی كنند و اصلاً نظر كارشناسان را نمی خواهند برای اینكه نگاهشان از بالا به پایین است. مسئولان ایران و رسانه های قدرتمند همسو هستند.
پارسانژاد اضافه كرد كه یك بخش تصاویر جعلی از جانب افراد مریض و بیكار است و بخشی هم به حاكمیت ها بر می گردد.
معطریان بیان كرد كه از جعل تصاویر برای منافع خود استفاده می نمایند و این یك جنگ رسانه ای است.
او افزود: دروغ گفتن در هر حالتی بد است. وقتی در واقعیت دست می بریم داریم واقعیت را جعل می نماییم. الان فیك نیوز خیلی گسترده شده. حتی متنی كه برای یك عكس استفاده می شود، مسیر آنرا بطور كلی عوض می كند. مثلاً تصاویر كیم اون جون (رهبر كره شمالی) و ترامپ خیلی دستكاری شده كه فكر می كنم از جانب كره شمالی بود به گونه ای كه قد كیم اون جون را بلندتر كرده بودند.
داوودی در همین راستا مثالی از تصاویر شبكه من و تو عنوان نمود و اظهار داشت: در شبكه من و تو تصاویر خیلی قشنگی از زمان پیش از انقلاب نشان می دهند كه انگار حكومت آن موقع كاملاً درجه یك بوده و مردم كاملاً دیوانه بوده اند. گرچه كه الان ۲۰ تا ۱۵ درصد از نسل آن موقع باقی مانده اند و اگر با آنها صحبت كنید می گویند كه آن موقع شرایط بد بوده و همه خواستار آزادی بوده اند، پس مردم به خیابان ها ریختند.
همین طور از پارسانژاد سوال شد كه چگونه صاحبان قدرت می توانند راه هایی را بروند كه تصاویر جعلی به این شكلی كه هست منتشر نشود، با عنایت به اینكه مسئولین علاقه ای به صحبت با كارشناسان ندارند؟ او اظهار داشت: این امر به بحث اعتمادسازی برمی گردد. در دهه ۶۰ چاپ كتاب های صادق هدایت ممنوع بود و نسخه های تقلبی آن منتشر می شد ولی در دهه ۷۰ فضا بازتر شد و دیدند كه با چاپ كتاب های هدایت اتفاق خاصی نمی افتد. درواقع باید اعتماد مردم را جلب كنند و همین طور به مردم اعتماد كنند.
رسانه باید بی طرف باشد
معطریان با اشاره به اینكه رسانه آینه جامعه است، اظهار داشت: اتفاقی كه در رسانه های ما می افتد این است كه یا واقعیت را كمرنگ می نماییم یا پررنگ. مثلاً برای یك تظاهرات هزار نفره از واژه میلیونی استفاده می نمایند. در این صورت كارشناس مسئله را بررسی می كند و دروغ آنها را فلش می كنند. این امر موجب می شود بار دیگر حتی اگر جمعیت میلیونی هم باشد كسی حرف آنها را باور نكند. باید بگذارند واقعیت دیده شود. جامعه ما نه آنقدر كه غرب می گوید وضعش خراب است و نه آنقدر كه رسانه های داخلی می گویند، خوب است. هم اكنون تقریباً عكس خبری در ایران متوقف شده و عكاس ها خیلی وقت ها دعوت نمی شوند و عكسی كه سازمان خاص می گیرد باید كار شود. هم اكنون صاحبان قدرت صاحب رسانه هستند. رسانه باید بی طرف باشد و به جایی وصل نباشد.
داوودی در این راستا اظهار داشت: شرایط جامعه ما اینگونه است. رسانه های همه دنیا به حكومت ها وصل هستند. حتی اگر جایی هم باشد كه حكومت كنترل نكند یك جماعت متعصب داریم كه آنرا قبول نمی نماید. من رسانه را ابزار قدرت می دانم و صرفاً از جانب حكومت نیست و در دنیا امكان دارد از جانب شركت های بزرگ كنترل شوند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب