نگاهی به وضعیت مجسمه های شهری در ۳ میدان مهم تهران
مجسمه های میدان رازی پیش از شیرهای میدان حر مرمت شده اند!
به گزارش کاراموند شاید آنچه را که برای مجسمه های شیر میدان حر تهران رقم خورد و درواقع رفتاری حاشیه ساز شد، بعنوان نمادی از سطح تدبیر و مدیریت در تلاقی پیمانکاری عمرانی و مبانی هنری و میراثی در مدیریت شهری بتوان توصیف کرد.
روند و شیوه مرمتی که درواقع تخریب را مبنای ترمیم مجسمه های میدان حر تهران برگزید، مجسمه هایی که سالها پیش هم در لیست آثار ملی ثبت شده اند، نشان داد که این شیوه توان مراقبت از خویش را ندارد، چه رسد به مراقبت از سازه هایی که آثار هنری و فراتر از آن، آثار هنری میراث ملی محسوب می شوند. در این شیوه، برخلاف روند اتخاذشده در میدان رازی که البته روندی به مراتب طولانی تر بود، حتا این تدبیر وجود نداشت که محل انجام عملیات عمرانی و مرمتی محصور شود تا تخریب ایجاد شده، خاطر علاقه مندان و دغدغه مندان را این گونه نیازارد.
حال تحقیقات خبرنگار ایسنا و اظهارات مرتبطان با مبحث نشان داده است که مجسمه های فرعی میدان رازی که دو میدان پایین تر از میدان حر قرار دارد و ماه ها با حصار ایجادشده، از دید رهگذران پنهان بود، با روندی که از جهاتی با همین شیوه تخریب محور شباهت دارد و از جهاتی با آن متفاوت می باشد، ترمیم شده اند. روشی که به نظر می آید توقع منتقدان آن زیاد و بیراه نیست اگر می خواهند که در نوع نگرش و شیوه اتخاذشده تجدید نظر شود.
مجسمه های شهری تهران همواره با حاشیه های گوناگونی روبه رو بوده اند؛ از ساخت مجسمه ها و سردیس های ناهمگون گرفته تا دزدی آثار پرارزش و البته تخریب آنها به نیت ترمیم. در چنین شرایطی آثاری که می توانند، اثر به سزایی در نشان دادن پیشینه عظیم فرهنگی یک کشور داشته باشند، سال هاست که با بی توجهی و کم دقتی مسئولان گاه به واسطه بدساخت بودن، دستمایه تمسخر قرار گرفته اند و گاه به ناگاه ناپدید شده اند!
سالانه در سطح شهر، آثار حجمی گوناگونی بنا بر سطح نیاز، در نقاط مختلف نصب و به مجموع آثار پرارزش پیشین، اضافه می شوند. در این میان نیاز است، برای نگهداری آثاری که هنرِ دست هنرمندان مطرح بوده و از ارزش هنری بالایی برخوردار می باشند، تدابیری اندیشیده شود.
فضای شهری و مبلمان آن، همانند فضای یک خانه احتیاج به رسیدگی، نظافت و ترمیم دارد و اگر مراقبتی از آن حاصل نشود، نتیجه آن خواهد شد که یک اثر باارزش بالا به دلیل شرایط بد نگهداری به تدریج تخریب می شود.
در این سال ها به کرات شاهد بوده ایم که آثار حجمی شهری بنا بر علل مختلفی چون بی توجهی و رهاسازی، فقدان فرهنگ سازی برای صدمه نرساندن به آنها و وندالیسم، سرقت و... گرفتار صدمه می شوند که در نهایت هم به دلیل سطح تخریب بالایی که به آنها وارد شده یا به صورت کلی از محل نصب برداشته می شوند و یا احتیاج به یک ترمیم اساسی دارند که همیشه میسر نیست.
شیری که کفن پوش شد!
اگر بخواهیم به یکی از جدید ترین حاشیه های در ارتباط با مجسمه های شهری نگاهی داشته باشیم، به شیرهای میدان حر می رسیم. اگر این روزها از میدان حر رد شده باشید، مجسمه شیر تخریب شده را مشاهده خواهید کرد که البته بعد از اطلاع رسانی های انتقادی، با داربست و پارچه ای سفید پوشانده شده است.
چند روز پیش در چهارم خردادماه، خبرهایی در خصوص تخریب یکی از مجسمه های شیر میدان حر در فضای مجازی منتشر گردید. مجسمه اصلی نصب شده در وسط میدان با نام «نبرد گرشاسپ با اژدها» اثر غلامرضا رحیم زاده ارژنگ، جزو مجسمه های ثبت شده در لیست آثار ملی است. این اثر سالم می باشد اما در خبرهای انتشار یافته درباره تخریب شیرهای این اثر، این ادعا عنوان شد که مرمت بهانه ای برای تخریب بوده است.
کمی جست و جو در این حوزه، ما را به دیماه ۹۹ برد؛ زمانی که سازمان زیباسازی شهر تهران از هنرمندان و متخصصان دعوت کرد تا در فراخوان مرمت و ساخت المان های اطراف میدان حر شرکت نمایند. بر این اساس تصمیم برای ترمیم یا تخریب شیرهای مجسمه «نبرد گرشاسپ با اژدها» چندان یک دفعه هم صورت نگرفته بود.
در ادامه سیدمجتبی موسوی که پیش تر مسئولیت معاونت فرهنگی و هنرهای شهری را برعهده داشت، این مسئولیت را پذیرفت که تصمیم جایگزینی شیرهای میدان حر در زمان مسئولیت او صورت گرفته اما بعد از تغییر سمتش، این برنامه مدتی متوقف و باردیگر به جریان افتاده است. و این که با عنایت به شرایط مجسمه ها، جایگزینی آنها بهترین تصمیم بوده است.
همینطور در همان زمان شاپور دیوسالار، معاون فرهنگی و طراحی شهری سازمان زیباسازی تهران درباره این مجسمه ها به ایسنا توضیح داد که دو مجسمه شیر، مانند مجسمه اصلی به ثبت آثار میراث ملی نرسیده است و این که دو مجسمه فرعی، توسط مرحوم غلامرضا رحیم زاده ارژنگ ساخته نشده است.
او خاطرنشان کرد که «شیرهای مجسمه اصلی که توسط استاد ارژنگ ساخته شده اند، از جنس مس بوده و سال ها پیش در بحبوحه انقلاب صدمه دیده اند. اما جنس دو مجسمه شیری که بعدها در پایین اثر اصلی «نبرد گرشاسپ با اژدها» نصب شده، از فایبرگلاس است که از متریال ناپایدار به حساب می آید و در گذر زمان به دلیل برودت آب و هوایی گرفتار فرسودگی و شکستگی شده اند و به همین جهت لازم بود که مرمت یا جایگزین شود.»
با این همه، بعد از این اظهارات سازمان میراث فرهنگی اعلام نمود که تخریب این مجسمه ها بدون مشورت و اجازه آنها صورت گرفته است.
محمدابراهیم لاریجانی که در زمان اضافه شدن مجسمه های شیر به میدان حر، مسؤولیت اداره زیباسازی شهرداری منطقه ۱۱ را داشت، هم در پاسخ به اظهار نظر سازمان زیباسازی در خصوص کم ارزش بودن شیرهای میدان حر، نظر دیگری عرضه کرده و تاکید کرده بود که «این شیرها هنر دست استاد میرحسن ارژنگ، پسرخاله مرحوم غلامرضا رحیم زاده ارژنگ بوده که با همکاری یکدیگر پیکر نبرد گرشاسب و اژدها را در میدان باغشاه (حر) ساختند، که اتفاقا ارزش هنری داشت و در تخریب آن اشتباه کرده اند.»
مجسمه نبرد گرشاسپ با اژدها در وسط میدان حر و پارچه سفیدی که دور مجسمه شیر تخریب شده کشیده شده/عکس علیرضا بهرامی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب