بازخوانی تحلیلی مهر؛
همه چیز درباره اكران اینترنتی در سینمای ایران اوج گیری یا شكست؟
به گزارش كاراموند ساعتی دیگر و با آغاز رسمی اكران اینترنتی فیلم خروج سینمای ایران تجربه به كل متفاوتی را در زمینه ارتباط با عموم مخاطبان، خواهد آزمود؛ مهمترین چالش ها در راه توفیق در این آزمون چیست؟
خبرگزاری مهر - گروه هنر: خیلی چیزها را تغییر داده است. دیگر در سطح شهرها نه خبری از آیین و مراسم شادباش ازدواج است و نه محفل سوگواری و عزا؛ ویروس «كرونا» نه فقط معادلات جاری در اجتماع را كه حتی شمایل زندگی فردی را هم دستخوش عجیب ترین و غیرمنتظره ترین تغییرات در سده اخیر قرار داده است. سرگرمی و هنر هم از شوك این تغییرات در امان نمانده و آرام آرام دومین ماه تعطیلی سراسری سالن های سینما هم رو به پایان است.
از روز سوم اسفندماه سال ۹۸ و با بیان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی كلیه سالن های سینمایی كشور به حالت تعطیل درآمد. با استمرار شرایط اضطراری حراست از سلامت جامعه در مقابل تهدید «كرونا» این تعطیلات تا به امروز ادامه داشته و فعلاً پایانی هم نمی توان برای آن متصور بود.
در چنین شرایطی نه فقط چرخه اقتصاد سینما از حركت بازایستاده كه مهم تر از آن عمیق تر شدن فاصله میان تازه ترین محصولات سینمای ایران با سبد مصرفی مخاطبان بالقوه خود، نگرانی هایی را رقم زده است.
هرچند توقع تجویز نسخه ای شفابخش از جانب مدیران سینمایی طبق تجربه، از ابتدا انتظاری بی جا بود، اما دغدغه مندان و فعالان سینمای ایران می دانستند این پیكر نیمه جان، برای احیای خود در زیر سایه كرونا حداقل نیازمند یك «مسكن» است؛ پیشنهاد «عرضه اینترنتی فیلم های اكران نشده» با چنین انگیزه ای پیش كشیده شد تا شاید بخشی از خسران ناشی از تعطیلات تحمیلی سالن های سینمایی در سرتاسر كشور، جبران شود. ایده ای كه برای اجرایی شدن و سنجش میزان توفیقش، «خروج» پیش قدم شد.
اكران اینترنتی؛ تجربه جهانی
تركیب «اكران اینترنتی» تا همین چند سال پیش می توانست یكی از متناقض ترین تركیب ها برای علاقمندان «سینما» باشد؛ تنها هنر از هنرهای هفت گانه كه نام «مكان» بر خود دارد و تا سال ها باور داشتیم كه «سینما در سینما» معنا پیدا می كند. از زمان فراگیر شدن سایه «دنیای مجازی» بر سر زندگی واقعی اما معادلات تغییر نمود و حالا گویی تهدید «خروج سینما از سالن نمایش» تبدیل به یك فرصت شده است.
چالش بر سر «اكران اینترنتی» و نسبت آن با «هنر سینما» البته چندان تازه نیست؛ فیلمسازان پیشكسوت سینما از استیون اسپیلبرگ گرفته تا داریوش مهرجویی و مسعود كیمیایی در یك دهه اخیر، گاه از سر افسوس و گاه با لحنی تند و صریح بر اصالت «فیلم دیدن در تاریكی سینما» تاكید كردند تا شاید جلوی این تغییر را بگیرند. قدرت فضای مجازی اما بهترین پشتوانه برای عبور از سنت فیلم دیدن در سالن سینما بود.
جریان تغییرات در سطح جهانی با ترك تازی پدیده ای به نام «نتفلیكس» چنان شتابی داشت كه خیلی زود به رغم انتقادات و مخالفت ها، آكادمی اسكار هم ناگزیر از تغییر قوانین خود شد تا از سال ۲۰۲۰ فیلم های عرضه شده در این سرویس عرضه برخط محصولات سینمایی را هم در كنار فیلم های اكران شده در سینماها به رسمیت بشناسد.
نتفلیكس كه در آغاز یك شركت اینترنتی «سفارش فیلم» بود، با استفاده از تجربه «تلویزیون های كابلی» توانست بر بستر اینترنت فضایی را ایجاد كند كه مخاطبان در هر نقطه ای از جهان بتوانند به جای سفارش فیلم و دریافت نسخه دی وی دی آن، به صورت آنلاین فیلم درخواستی خویش را از راه تلویزیون، كامپیوتر شخصی و یا حتی تلفن همراه به تماشا بنشینند و این شاید چیزی شبیه كابوس برای فیلمسازانی بود كه زمانی می گفتند «مگر می توان لذت وسترن را جز روی پرده نقره ای بزرگ درك كرد؟»، اما حكم تحقق یك رویا را برای نوجوانان و جوانان عصر اینترنت داشت!
خیلی زود كمپانی های بزرگ فیلمسازی جهت راه اندازی سرویسهای مشابه وسوسه شدند، برندهای قدیمی تر جان باردیگر گرفتند، شبكه های تلویزیونی وارد میدان رقابت شدند و اینگونه صنعت سینمای جهان بیشتر و بیشتر به سمت «خانگی شدن» سوق پیدا كرد.
اكران اینترنتی؛ تجربه ایرانی
«ما پیشگامان این مسیر در سینمای ایران محسوب می شویم.» اگر ملاك را ارتباط با مخاطبان عام در نظر بگیریم و دایره آثار را هم به فیلم های داستانی محدود نماییم، این اظهارنظر ابراهیم حاتمی كیا درباره پیشگامی «خروج» در زمینه تجربه «اكران اینترنتی» در ایران گزاره صحیحی است؛ اما واقعیت این است كه علاقمندان فیلم های كوتاه و مستند چند سالی می شود كه از راه چند سایت تخصصی، با خریداری بلیت به تماشای آنلاین فیلم های منتخب خود می نشینند.
جدی ترین تجربه و شاید مطرح ترین آنها در فضای رسانه ای هم مربوط به نمایش مستند «توران خانم» به كارگردانی مشترك رخشان بنی اعتماد و مجتبی میرتهماسب بود؛ مستندی كه از ۲۶ خردادماه سال ۹۷ ابتدا برای ۴۸ ساعت در دسترس علاقمندان قرار گرفت و استقبال از نمایش اینترنتی آن به اندازه ای بود كه تا چند روز هم تمدید گردید. بلیت فروشی برای این مستند حتی از راه سایت «سینما تیكت» صورت گرفت و مخاطبان پس از خریداری بلیت كدی را دریافت می كردند كه با استفاده از آن می توانستند در فاصله زمانی ۷ ساعت، برای یك مرتبه به تماشای آنلاین فیلم بنشینند.افتتاحیه اكران اینترنتی مستند «توران خانم»
دو ماه بعد و زمانی كه این مستند برای بار دوم آماده عرضه در چارچوب اكران اینترنتی می شد، مجتبی میرتهماسب گزارش كرد كه در نوبت اول و در فاصله یك هفته نمایش آن لاین، برای این مستند در مجموع ۱۳ هزار و ۳۰۵ بلیت در داخل و خارج به فروش رفت.
در كنار این تجربه شاخص اما در سال های اخیر سایت های تخصصی مانند «هاشور» هم در حوزه عرضه فیلم های كوتاه و مستند فعالیت مستمری داشته اند كه بنابر گزارش بامداد امروز مركز گسترش سینمای تجربی در ایام قرنطیه، رجوع مخاطبان برای تماشای مستند به این سایت ۳۰۰ درصد افزایش داشته است.
خروج؛ چالش های ورود به دوران تازه؟
با وجود این سابقه اما باید پذیرفت سینمای ایران امروز در آستانه تجربه ای تازه قرار دارد؛ اكران اینترنتی فیلم سینمایی «خروج» نه فقط پای فیلم های داستانی و تولیدات روز سینمای ایران را به میدان عرضه اینترنتی باز می كند كه جمعیت گسترده تری از مخاطبان را به این تجربه متفاوت فرامی خواند. مرورگر شما از ویدئو پشتیبانی نمی كند.
فایل آنرا از اینجا دانلود كنید: video/mp4
تیزر فیلم سینمایی «خروج» در آستانه اكران اینترنتی
از امروز ساعت ۲۰ علاقمندان سینما می توانند با رفتن به دو سامانه «فیلیمو» و «نماوا» (فارغ از اشتراك یا عدم اشتراك) با پرداخت مبلغ ۱۲ هزار تومان، بلیت تهیه كننده و در حدفاصل ۶ ساعت بعد از خرید، به صورت آنلاین به تماشای فیلم «خروج» بنشینند.
مهمترین چالش انتشار نسخه غیرقانونی فیلم «خروج» در حداقل زمان بعد از آغاز اكران است. این اتفاق خیلی زود طیف گسترده ای از مخاطبان بالقوه فیلم را میان دو انتخاب مختار می كند؛ پرداخت هزینه و تماشای فیلم در یك بازه زمانی محدود و یا دانلود مجانی نسخه غیرمجاز فیلم و در اختیار داشتن آن برای تماشا در مدتی نامحدود! این تجربه اما برای رسیدن به مرحله «توفیق» با چالش های جدی مواجه می باشد.
بی تردید مهمترین این چالش ها هم انتشار نسخه غیرقانونی فیلم در حداقل زمان بعد از آغاز اكران است. این اتفاق خیلی زود طیف گسترده ای از مخاطبان بالقوه فیلم را میان دو انتخاب مختار می كند؛ پرداخت هزینه و تماشای فیلم در یك بازه زمانی محدود و یا دانلود مجانی نسخه غیرمجاز فیلم و در اختیار داشتن آن برای تماشا در مدتی نامحدود!
این چالش زمانی صورت جدی تری پیدا می كند كه به این واقعیت توجه داشته باشیم؛ مصرف كنندگان فضای مجازی در ایران به خصوص فیلم بازهای حرفه ای كه فیلم های روز سینمای جهان را از راه اینترنت رصد و دانلود می كرده اند، عادت به مصرف «رایگان» دارند!
عبور از این چالش هر چند امنیت بالای سخت افزاری سامانه های عرضه فیلم را می طلبد اما اساسا مهمترین و اصلی ترین متغییر در این عرصه «فرهنگ مصرف» مخاطبان است. اوج گیری پدیده قاچاق فیلم های روز سینمای ایران پارسال تجربه ای بود كه حالا نگرانی در این حوزه دوچندان هم كرده است. برای همین ابراهیم حاتمی كیا هم ترجیح داد روز گذشته و در ویدئوی دعوت از علاقه مندان به تماشای فیلمش، آرزو كند «خروج» قربانی انتشار نسخه غیرقانونی نشود.
محمدمهدی طباطبایی نژاد معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی و رئیس شورایعالی اكران چندی پیش در واكنش به این نگرانی در گفتگو با ایسنا اینگونه توضیح داد: «آن چیزی كه خود سامانه ها می گویند و مدعی آن هستند این است كه به شكل حرفه ای مطلقاً امكان دانلود یا كپی كردن فیلم ها وجود ندارد، مگر اینكه از روی تصویر، تصویر دیگری گرفته شود كه طبیعتاً آنقدر كیفیت پایین و نازل است كه هیچ مخاطب عاقلی چنین فیلمی را نمی بیند. ضمن اینكه فیلم اكران شده در دسترس می باشد و تجربه چند وقت اخیر هم نشان داده چند فیلمی كه نسخه پرده ای آن بیرون آمد هیچ التهابی را به وجود نیاورد و اصلاً مورد استقبال قرار نگرفت به صورتی كه ما حتی آنرا بعنوان یك سرقت هنری هم نگاه نكردیم چون الان دیگر مدل تصویربرداری از پرده و فیلم جواب نمی دهد و مردم كالای مرغوب می خواهند.»
مخالفان چه می گویند؟
فارغ از مسائل مربوط به امنیت فرایند عرضه فیلم ها در اینترنت اما فراگیرشدن اقبال سینماگران به «اكران اینترنتی» همچنان مخالفانی جدی دارد.
گروهی از مخالفان كه بیشتر نگاهی كلاسیك به آداب فیلم دیدن دارند، هنوز از منظر اصالت «تماشای فیلم در سالن تاریك سینما»، به مخالفت با اكران اینترنتی می پردازند و معتقدند محصول سینمایی از نظر ساختار و قالب اساساً ماهیتی متفاوت با یك اثر تلویزیونی دارد و بنابراین هم «اكران اینترنتی» نمی تواند آلترناتیو «اكران در سینما» باشد. از همین منظر هم احتمالاً عوامل فیلم «خروج» در نخستین خبر در رابطه با عرضه اینترنتی این فیلم، ابراز امیدواری كرده اند تا بعد از آخر بحران كرونا، فرصت تماشای فیلم در سالن سینما هم فراهم شود؛ فرصتی كه البته به نظر می آید «سینماداران» به شدت با آن مخالف هستند.
محمدقاصد اشرفی رئیس انجمن سینماداران در این حوزه به خبرگزاری مهر اظهار داشت: «صاحبان آثار سینمایی مجاز هستند كه فیلم های خویش را به هر نحوی كه تمایل دارند در اختیار مخاطبان سینما قرار دهند، اما فیلمی كه در فضای مجازی و یا شبكه نمایش خانگی عرضه شده باشد، اساسا در آینده در سینماها اكران عمومی نخواهد شد.»
گروه دیگر از مخالفان اكران اینترنتی هم نبود زیرساخت های مناسب ورود به این میدان را چالش جدی پیش روی سینمای ایران برای قبول این ریسك می دانند. زیرساخت هایی كه بخشی از آن ناظر به همان مباحث در رابطه با «امنیت عرضه» است و بخش جدی تر آن متوجه نبود سازوكار اقتصادی تعریف شده و شفاف مبتنی بر تضمین سود صاحبان آثار برای قبول این فرایند است.
با تمام این تفاسیر تا ساعتی دیگر سینمای ایران با «خروج» وارد میدان تازه ای می شود. میدانی كه از میان فیلم های اكران نشده جشنواره گذشته فیلم فجر تا به امروز تنها یك فیلم دیگر یعنی «مردن در آب مطهر» به كارگردانی نوید محمودی برای ورود به آن اعلام آمادگی كرده و در مقابل «خوب بد جلف ۲» به كارگردانی پیمان قاسم خانی تلویحاً با آن مخالفت كرده است. درباره سلیقه و نظر دیگر صاحبان آثار هم احتمالاً در آینده بیشتر خواهیم شنید.
واقعیت این است كه «كرونا» در كنار تمام تحولاتی كه در ابعاد مختلف زندگی ما رقم زده، سینمای ایران را ناگزیر از تن دادن به این ریسك كرده است. ریسكی كه توفیق در آن می تواند در حكم هوایی تازه برای گروه هایی از مخاطبان فراموش شده سینمای ایران باشد و ناكامی اش می تواند برای چند سال دیگر میان معادلات سینمای ایران و تجربه های جهانی فاصله ایجاد كند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب