كریم مجتهدی:
هر ادیبی فیلسوف می تواند باشد اما هر فیلسوفی ادیب نیست
كاراموند: كریم مجتهدی در رونمایی كتاب فلسفه و ادبیات، با اشاره به نقش فلسفه در ایجاد حوزه های میان رشته ای، اظهار داشت: هر ادیبی خویش را نوعی فیلسوف می تواند بداند اما هر فیلسوفی الزاماً مدعی ذوق و سبك ادبی نمی تواند باشد.
به گزارش كاراموند به نقل از ایسنا و برپایه گزارش دریافتی از بنیاد ملی نخبگان، كریم مجتهدی، در مراسم رونمایی از كتاب جدید خود با عنوان «فلسفه و ادبیات» در تالار حكمت پژوهشگاه علوم انسانی، اظهار داشت: فلسفه همواره در جست وجوی راهی برای برقراری ارتباط با دیگر رشته ها است و می تواند مصداق عینی از همكاری رشته های مختلف با یكدیگر باشد؛ كه البته در بعضی موارد، الزاماً فلسفه در این راه موفق نمی گردد.
وی ادامه داد: خیلی از ادیبان و رمان نویسان مطرح جهان مطالعات فلسفی داشته اند، چونكه این مهم سبب تعمق بیشتر در شخصیت پردازی و روانشناسی شخصیت های داستان های آنها می شده است.
مجتهدی افزود: رابطه ادبیات و فلسفه از لحاظ منطقی بر حسب نسبت های چهارگانه می تواند شكل بگیرد؛ آن دو با یكدیگر رابطه تطابق ندارند، یعنی هر آنچه در فلسفه است الزاماً در ادبیات، نیست. رابطه ی آنها از نوع تباین كامل هم نیست؛ به این معنا كه این دو، از هم مجزا هستند و هیچ ارتباط قطعی واحد با یكدیگر ندارند. گونه سوم عموم و خصوص مطلق است؛ یعنی یكی از آنها به تمامه آن دیگری را در برمی گیرد و یا این رابطه از نوع عموم و خصوص من وجه، یعنی آن دو از هم متمایزاند، ولی در ناحیه خاصی میتوانند با هم مطابقت كنند.
برگزیده‌ی جایزه‌ی علامه طباطبایی و استاد برجسته‌ی فلسفه دانشگاه تهران، اضافه كرد: در نسبت عموم و خصوص من وجه دو دایره فرض می شود كه در نقطه خاصی اشتراك دارند اما در نقاط بسیار دیگری از هم متمایزاند. به عبارت دیگر، مانند دو دایره ای كه قسمتی از آنها بر هم منطبق شده كه آن دو در قسمت كوچك مشترك با هم ادغام شده اند، ولی در هر صورت وجه مشترك و وجه تمایز از هم تفكیك شده اند.
وی افزود: در نگاهی منصفانه می توان ادعا كرد كه ادبیات نسبت به فلسفه، عمومیت، كلیت و حتی قدمت بیشتری دارد؛ چونكه ادبیات به معنای ابتدایی حتی در میان جانداران دیگر هم به چشم می خورد. مثل این تك بیت سنائی: «توحیدگوی او نه بنی آدم اند و بس/ هر بلبلی كه زمزمه بر شاخسار كرد».
مجتهدی در ادامه با اشاره به اینكه ادبیات قدمت دارد چون ذوق قدمت دارد، خاطرنشان كرد: ریشه های ادبیات را در هر قوم و منطقه ای به خوبی می توان دید اما فلسفه هیچگاه تا این حد عمومیت نداشته است. می توان گفت، ادبیات نسبت به فلسفه، عامل تر، گسترده تر و قدیمی تر است.
این استاد برجسته‌ی فلسفه با تاكید بر اینكه فیلسوف فردی است كه حب حكمت دارد، خاطرنشان كرد: ریشه‌ی فلسفه را می توان و باید در یونان جست وجو كرد؛ گرچه بسیاری اعتقاد دارند فلسفه به معنای واقعی كلمه در قرن های اخیر و با پیدایش تفكر انتقادی دوره‌ی كانت شكل گرفته است.
مجتهدی تصریح كرد: فلسفه در هر صورت معقول ثانی است. به عبارت دیگر، فلسفه تفكر درباره فكر است و الزاماً خود فكر به فلسفه تعبیر و مفهوم نمی گردد. در واقع، ذهن فیلسوف مقید است و می تواند فكر عمیق را تشخیص دهد اما ادبیات عمومی تر است و گاهی به بیان روزمره اكتفاء می كند. با این توضیح هر ادیبی می تواند خویش را نوعی فیلسوف بداند اما هر فیلسوفی الزاماً ادیب و صاحب ذوق ادبی نیست.
این چهره ماندگار و دارنده نشان طلای ابن سینا، با اشاره به اینكه فلسفه یعنی پشتكار، تلاش، خواستن و بودن، افزود: در كتاب فلسفه و ادبیات سعی شده است كه مطلب با نمونه و مثال بیان شوند، نه اینكه كنه مطلب گفته شود و بعد برای اثبات آن به مثال ها رجوع نماییم. در واقع این كتاب، به صورت تجربی و با روش استقرایی نوشته شده است، یعنی رابطه فلسفه و ادبیات با آوردن نمونه های عینی بیان داده شده است. بعنوان مثال، در این كتاب نگاه فلسفی ابن سینا بعنوان بزرگ ترین فیلسوف ایران بر مبنای حكایات تمثیلی او بیان می شود.
وی با اشاره به اینكه در این كتاب مسیر شناخت اروپائیان از فلسفه ارسطو در نظر گرفته شده است، تاكید كرد: كتاب فلسفه و ادبیات بیان می كند چرا در قرون ابتدایی، مردم غربی مسیحی از یونان تنها كتاب های اقلیدوس را می خواندند و بعدها افلاطون را مورد توجه قرار دادند؛ چون ارسطو جهان را «قدیم» می دانست اما با استفاده از افلاطون می توانستند سنتهای دینی خویش را بهتر اثبات كنند. در واقع نگاه افلاطون و سنت های نوافلاطونی تطابق بیشتری با سنت مسیحیان داشت و از ارسطو بیشتر به منطق او توجه داشتند. البته در عصر جدید بیشتر فن شعر ارسطو مورد توجه قرار گرفت و شعرا و نویسندگان غربی ـ خاصه ایتالیایی ها و فرانسویان استفاده های زیادی از آن كردند. این برداشت غرب از فلسفه ارسطو و افلاطون بود.
مجتهدی در انتها خاطرنشان كرد: نحوه و چگونگی شناخت ارسطو در راه تاریخ، تأثیرات بسیاری بر ادبیات اروپاییان داشته است.
بنا بر این گزارش، ژاله كهنمویی، زهرا مبلغ، فاطمه مینایی، زینه عرفت پور، روح الله كریمی، جان الله كریمی مطهر، محمدمنصور هاشمی و شكوه السادات حسینی، از استادان و مدرسان رشته های علوم انسانی، از استادان حاضر در مراسم رونمایی از كتاب جدید استاد كریم مجتهدی بودند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب