دختران مهتاب و رنج های خاورمیانه
كاراموند: كتاب «دختران مهتاب» نوشته جوخه حارثی با ترجمه نرگس بیگدلی انتشار یافته است.
به گزارش کاراموند به نقل از ایسنا برمبنای خبر رسیده، این کتاب که جایزه جهانی بوکر را در سال ۲۰۱۹ از آن خود کرده، روایتی از زندگی سه نسل از مردم عمان است.
نرگس بیگدلی، کارشناس ارشد زبان و ادبیات عرب از دانشگاه تهران است و این کتاب را به فارسی از متن اصلی آن ترجمه کرده است. او درباره ترجمه کتاب گفت وگویی داشته و در پایگاه اطلاع رسانی شهر کتاب انتشار یافته است. متن مصاحبه به دنبال می آید:
ترجمه این کتاب چه مدت طول کشید و قبل از این کتاب اثر دیگری را ترجمه کرده اید؟
ترجمه کتاب «دختران مهتاب» حدود یک سال و نیم طول کشید و پیش از این کتاب یک مجموعه سی و چهارجلدی داستان کوتاه برای کودکان و نوجوانان ترجمه کردم که نشر «آشنایی» آنرا منتشر نموده است.
آیا می توان گفت برنده شدن این کتاب در جایزه بوکر ۲۰۱۹ شما را برای ترجمه آن ترغیب کرده است؟
خیر. در واقع من پیش از برنده شدن کتاب مشغول ترجمه بودم و پس از این که کتاب را تحویل ناشر دادم و آماده چاپ شد در خرداد ماه سال ۹۸ خبر برنده شدن کتاب را از شبکه خبر دیدم و واقعا هیجان زده شدم. در واقع همین موضوع موجب شد که ترجمه کتاب در کمتر از یک ماه پس از برنده شدن وارد بازار کتاب شود.
قبل از ترجمه این اثر چقدر با ادبیات عمان آشنا بودید؟
رشته تحصیلی من زبان و ادبیات عربی است که دانشجوهای عربی بطور کلی با ادبیات جهان عرب آشنایی نسبی دارند اما بطور ویژه در ارتباط با ادبیات کشور عمان این طور بود که من برای انجام پایان نامه ام در دانشگاه تهران در حال تحقیق درباره ادبیات کشورهای حاشیه خلیج فارس بودم که متوجه شدم برخی از نویسندگان زن عمانی همچون خانم حارثی موفق شدند جوایز مختلفی همچون جایزه «شارقة الإبداع العربی» و جایزه «سلطان قابوس» را کسب کنند و به همین خاطر کنجکاو شدم که بیشتر درباره آثارشان مطالعه کنم اما از آنجائیکه صنعت نشر عمان بیشتر حالت محلی دارد و اغلب آثار در چارچوب pdf در اینترنت موجود نیستند، به سختی توانستم بوسیله ایمیل با نویسنده ها ارتباط بگیرم و فایل ها را برایم ارسال نمایند و در نهایت از این طریق باب آشنایی بیشتر با ادبیات عمان برایم برقرار شد.
جوخه حارثی آثار دیگری هم پیش از دختران مهتاب منتشر نموده است، آیا شما آثار دیگر او را هم خوانده اید؟(اگر خوانده اید آن آثار را در مقایسه با این کتاب چگونه دیده اید؟)
بله من کتاب «نارنج و منامات» او را هم مطالعه کرده ام و آنرا بسیار دوست داشتم و در حال ترجمه این کتاب هستم. «نارنج» به لحاظ تکنیک های فنی و سبک روایی و زمان پریشی شبیه به «دختران مهتاب» است اما به لحاظ موضوعی که به آن پرداخته شده بسیار متفاوت هستند و خواننده را غافلگیر می کند.
با توجه به اینکه ادبیات عمان برای ما خیلی شناخته شده نیست، در زمان ترجمه شما با چه سختی هایی رو به رو بودید؟
بله همچنین است؛ البته بیشتر مشکلاتی که من در حین ترجمه داشتم کثرت استفاده از کلمات عامیانه و لهجه محلی در این کتاب بود و همین طور برخی اشیا و لباس ها و حتی غذاهای دریایی و محلی در کتاب وجود داشتند که در فرهنگ ایرانی وجود ندارند و من اهتمام داشتم برای آن واژه ها معادلی مناسب پیدا کنم تا برای خواننده ملموس باشند اما با همه این احوال برخی سنت های مشترک هم وجود داشت که برای من جالب بود. بطور مثال «حروف» نام نوعی زیورآلات مخصوص عروس است که از دایره های تو در تویی تشکیل شده که به هر کدام از دایره ها«حرف»می گویند و از فرق سر تا پیشانی عروس پایین می آید و من روزها به دنبال معادل مناسب برای این کلمه گشتم و با پرس و جو از دوستان خوزستانی ام متوجه شدم که در گذشته در خوزستان نیز شبیه به چنین زیورآلاتی استفاده میشده و «دَلاعه» نام دارد؛ بدین سبب این معادل را برایش انتخاب کردم و توضیحاتی را هم در پاورقی کتاب آوردم تا خواننده متوجه این تشابه فرهنگی نیز باشد.
به نظرتان خواندن این کتاب چقدر می تواند ما را با فرهنگ و آداب و رسوم رایج در عمان آشنا کند؟
خانم حارثی روایتگر تاریخ سه نسل از زنان و مردان عمانی است که هر یک از آنها به صورتی با رسوم و سنت های رایج زمان خود زندگی می کنند. برخی با این رسوم همسو شده و سر تسلیم فرود آورده اند و برخی درگیر سنت شکن هستند و تابوشکنی می کنند. به نظر من این کتاب نه فقط ما را با آداب و رسوم عمان آشنا می کند بلکه واکنش ها و دیدگاه هایی که نسل های مختلف زنان و مردان نسب به سنت ها دارند را نیز به نمایش می گذارد و با تکنیکی ماهرانه باورهای رایجی را که گاه درست یا غلط هستند همراه باپیامدهای آن ها؛ خصوصاً در ماجرای مروان(طاهر)روایت می کند و ما را در مقابل اثری روانشناختانه قرار می دهد که می خواهد به عریانی هرچه تمام تر زیر و بم های وجود آدمی را در مواجه با تصمیم ها و رفتارهایش به تصویر بکشد.
جوخه حارثی تحول عظیمی در ادبیات عمان به وجود آورد، آینده ادبیات عمان را چگونه می بینید؟
جایزه «من بوکر» جهانی اتفاق بسیار بزرگی برای ادبیات عمان و ادبیات عرب بود از این جهت که نگاه خوانندگان را به سمت ادبیات عرب می کشاند اماصرفا گرفتن یک جایزه جهانی نمی تواند نشان دهنده عظمت یک اثر باشد؛ یک اثر ادبی باید جهان شمول و دغدغه ی اصلی آن انسان باشد که حارثی در رمان دختران مهتاب انسان را در تمام حالت آن می بیند و به تصویر می کشد بطوریکه هر انسانی در هر نقطه ای از جهان می تواند با شخصیت های این اثر ارتباط برقرار کند. بدین سبب دختران مهتاب اثری جهان شمول است که ورای گرفتن جایزه «من بوکر» اثری باارزش تلقی می گردد و از آن جا که این رمان در سال ۲۰۰۹ نوشته شده و جایزه «من بوکر» را در سال ۲۰۱۹ دریافت کرده است می توان گفت «من بوکر» فقط موجب بیشتر دیده شدن این اثر ادبی در سطح جهانی شد. و با این احوال اساسا آثار دیگری نیز در ادبیات عمان و بطور کلی ادبیات عرب وجود دارد که دختران مهتاب فقط یک مثال موفق از این ادبیات غنی است و گرفتن این جایزه این امکان را برای بیشتر دیده شدن آثار ادبیات عرب و خصوصاً ادبیات عمان به وجود می آورد.
با توجه به آنچه در کتاب آمده زنان دوران سختی را در عمان از سرگذرانده اند، آینده زنان عمان را چگونه می بینید؟
عمان کشوری با فرهنگی غنی است که پیچ و خم ها و فراز و فرودهای تاریخی بسیاری را به خود دیده است و زنان نیز در عمان همانند زنان در سراسر جهان در دوره های تاریخی مختلف نقشی موثر و تاثرپذیر داشته اند؛ هرچند این نقش در گذشته کمرنگ تر بود و علت آن محدودیت هایی است که در زمینه تحصیل و کمبود مدارس برای زنان و حتی مردان وجود داشت اما با گذر زمان و پیشرفتی که عمان پس از نهضت داشت نقش زنان پررنگ تر و امکان تحصیل و حضور فعال اجتماعی برای آنان بیشتر شد و همانطور که در کتاب دختران مهتاب هم می بینیم زنان به مرور زمان نقش های اجتماعی مهمی مانند پزشک پرستار و معلم را دارند درحالی که در گذشته از تحصیل محروم بودند؛ بطور کلی دوران بعد از نهضت و آغاز سلطنت سلطان قابوس دوران شکوفایی برای زنان و مردان عمانی شمرده می شود.
جوخه حارثی فارغ التحصیل «ادینبورگ» است، به نظر شما چقدر زندگی و تحصیل در غرب روی نوشته او تاثیر گذاشته است؟
«دختران مهتاب» قبل از آن که یک رمان باشد یک تکنیک و سبک نویسندگی شمرده می شود. به نظر من مفاهیمی که در کتاب حارثی پررنگ هستند مانند ازدواج اجباری، ترس از آبرو، سکوت در مقابل تجاوز، برده داری، باورهای دینی، خرافات، مردسالاری، نابرابری اجتماعی، تقابل غنی و فقیر و نظام ارباب رعیتی و... نشان دهنده این است که حارثی در انتخاب محتوا تا حد زیادی تحت تاثیر مسایل شرق و رنج های خاورمیانه است اما به لحاظ سبک و تکنیک نویسندگی و ارائه این مفاهیم در چارچوب روایت و به شکل کاملا زمان پریش، این تصور را برای خواننده به وجود می آورد که نویسنده تحت تاثیر سبک نویسندگی غرب باشد.
کتاب «دختران مهتاب» در مدت کوتاهی به چاپ دوم رسیده است، اقبال خوانندگان به آن زیاد بوده، علت آنرا در چه چیزی میبینید؟
در وهله اول جایزه «من بوکر» موجب دیده شدن این رمان شد و این جایزه آنقدر حائز اهمیت هست که برای خوانندگان آگاه وسوسه انگیز باشد، بطوریکه حداقل یک دفعه خواندن این کتاب را در برنامه مطالعه خود قرار دهند و در وهله دوم همانطور که قبلا اشاره کردم دغدغه اصلی این رمان انسان و احوالات مربوط به انسان است و هر انسانی می تواند قسمتی از خاصیت های وجودی خودرا در زیر و بم شخصیت های این رمان بیابد و در فاصله ای دور بایستد و احوالات درونی خودرا در عریان ترین شکل ممکن تماشا کند و با آن شخصیت ها هم ذات پنداری داشته باشد.
در چند کلمه کتاب دختران مهتاب را توصیف کنید.
از آن جا که این کتاب نخستین رمان ترجمه شده ی من است برای من اهمیت ویژه ای دارد و تک تک شخصیت های این رمان را دوست دارم و یک سال و نیم از عمرم را با جملات آن دست و پنجه نرم کرده ام با این وجود برای توصیف آن نمی توانم کلمات مناسبی را پیدا کنم اما پررنگ ترین چیزی که از این رمان در وجود من باقی می ماند این است که برای «شخصیت عبدالله» دلتنگ می شوم.
منبع: كاراموند
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب