نقل كامل و عدم گزینش در مسائل چند ساحتی بایسته شناسی خرافه زدایی- بخش سوم
به گزارش كاراموند آیت الله علیدوست در سلسله سخنرانی هایی ویدیویی، بایسته های خرافه زدایی را تبیین كرده است. به قول وی، خرافه زدایی مثل هر پدیده ظریف دیگری بایسته هایی دارد. نقل كامل، عدم گزینش در مسائل چند ساحتی و ملاحظه تمام ادله.
به گزارش کاراموند به نقل از ایسنا، این سخنان در پنج بخش بیان شده که بخش سوم آن در مورد بایسته های خرافه زدایی منتشر می شود و در ایام آینده بخش های دیگر منتشر خواهد شد. متن بخش سوم سخنان آیت الله علیدوست به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین
در دو کلیپ قبل اشاره کردیم که خرافه زدایی بایسته هایی دارد. چنانکه از آن طرف می شود گفت صدمه هایی دارد که اگر مراعات نشود خرافه زدایی امکان دارد برسد به خرافه زائی. گفتیم چون اخیراً صحبت هایی جناب آقای سروش داشته است در اینباره، من محور بحث را و مثال هایی که معمولاً انتخاب می کنم بعنوان صدمه از این صحبت برگزیده ام. به دو بایسته مهم اشاره کردیم.
اما بایسته سوم
کسی که می خواهد خرافه زدایی کند و در قامت یک مصلح دینی ظاهر شود باید اگر مثالی می زند. اگر نقلی می کند و دست می گذارد بر روی یک خرافه، باید نقلش کامل باشد، محیط باشد، گزینشی رفتار نکند، خودش را محور قرار ندهد و بعد داوری کند. سهمی از احتمال صحت برای افکار و عقاید دیگران هم قائل باشد. البته من نمی خواهم سفارش کنم. اصلاً من در مقام سفارش نیستم. در مقام بیان آنچه که فکر می کنم حقیقت است و هر کسی بشنود و بخواهد منصفانه نگاه کند، شاید چنین قضاوتی داشته باشد. البته امکان دارد افرادی خواهند اظهار داشت که اینها چند شماره شد، نقلش کامل باشد، با احاطه باشد....
ببینید من درگیر شماره نیستم. بگویم بایسته سوم، یا چند بایسته می شود و از آن طرف هم چند صدمه می شود. ایشان در حدود دقیقه 75، وقتی می خواهد مثال به یک خرافه ای بزند، این طور می گوید: کجا ائمه همه علوم را داشتهاند، یعنی می خواهد بگوید که در کتاب های روائی نقل شده است که ائمه همه علوم را دارند، در صورتی که این دروغ است، خرافه است. دلیلی ندارد. بعد می گوید: خود امام صادق( ع) در یک جایی فرموده اند ما بندگان خدا هستیم. من کنیزم را گم کردم دنبالش می گردم و بعد به ما می گویند شما علم ما کان، ما یکون، ما هو کائن دارید. نخیر ما چنین علمی را نداریم. می گوید خود امام چنین ادعایی نداشته اند که امروزه مدعی می شوند و بعد وارد بحث زیارت جامعه می شود. می گوید زیارت جامعه مرامنامه شیعه غالی است. شیعه ایران امروز غالی است، شیعه ایران امروز از صفویه آمده، شیعه صفوی چندتا خاصیت دارد: یکی این است که غالی است و آفت بزرگش این است که غالی است. چنانکه می گوید: فقهای شیعه هم اخباری هستند. اینجا دیگر وارد بحث فقها و روحانیت می شود و می گوید که می ترسند در مقابل شیخ طوسی و یا شیخ انصاری حرف بزنند.
من می خواهم این را بعنوان یک محور در این کلیپ مورد بحث قرار بدهم. ببینیم این مطلب چقدر وزانت علمی دارد. یک مقدمه کلی من عرض می کنم بعد وارد این بحث می شوم. ببیند ما در ارتباط با ائمه علم شان، قدرت تکوینی شان، مسائلی که در مورد ائمه مطرح است؛ ما در طول تاریخ یک خط قرمز داشتیم و آن این بود که ائمه الله انگاری نشوند. داشتیم کسانی که علی اللهی بودند، صادق اللهی بودند. ابوالخطاب می گفت جعفر بن محمد خداست، من هم پیغمبر خدا. الله انگاری ائمه.
جناب شهرستانی در ملل و نحل بحثی دارد و یاد می کند از کسانی که در مورد علی ضد السلام غلو کردند. می گوید یکی از کسانی که غلو کرد در مورد علی ابن ابیطالب خلیفه دوم، عمر بن خطاب بود. بعد قصه ای را نقل می کند. می گوید که روزی جوانی آمد پیش عمر، اظهار داشت که خلیفه، داد مرا از علی ابن ابیطالب بگیر. عمر اظهار داشت که چه شده؟ گفت من در مسجد بودم. علی ابن ابیطالب سیلی به صورت من زد و آمده ام دادخواهی. حالا حضرت حاضر شدند یا حضرت را حاضر کردند یا آنجا بودند؛ عمر خطاب کرد به امیرالمؤمنین، که چیست قصه؟. حضرت فرمودند که من دیدم این با چشم های هرزه اش در خانه خدا دارد به ناموس مردم نگاه می کند، سیلی زدم.
البته مراتب نهی از منکر اول سیلی نیست. فرض کنید مراتب طی شده بوده یا فایده ای نداشته. به هر حال کار امیر ضد السلام حجت شرعی است. خلیفه خطاب کرد به جوان، اظهار داشت: ای جوان، چشم خدا تو را دیده، دست خدا تو را زده، من عمر چه کار کنم (وقعت علیک عین الله، لضربتک ید الله، ماذا یصنع عمر؟!). اینجا شهرستانی می گوید عمر غلو کرد، چون به چشم علی گفت چشم خدا. به دست علی گفت دست خدا. بگذریم. حالا این غلو کرده یا نکرده، آیا عین الله منظوراش بوده یا قابل دفاع است، اینها بماند.
می خواهم عرض بکنم این یک اندیشه است. الله انگاری در حق معصومان، این که کسی معتقد باشد معصومان زنده می کنند به خواست خودشان، می میرانند به خواست خودشان، کاری می کنند به خواست خودشان و باید عبادت بشوند. باید در مقابلشان سجده بشود. سجده برای عبادت، این یک خط قرمز است و بنابراین وقتی قرآن معجزاتی را به جناب عیسی نسبت می دهد، تاکید می کند همه به اذن الله (سوره مبارکه مائده / آیه 110). این حساب باید معلوم باشد.
در مورد ائمه سه نظر هست.
یک نظر این است که اینها عالمان ابرارند، یعنی انسان های بزرگی بوده اند، عالم بوده اند، عالمان ابرار، نیک، صالح. اما اینکه خصوصیت هایی مثل علم غیب و... برای ایشان قائل باشیم خیر.
نظریه عالمان ابرار که شاید شهرستانی هم می خواهد به این نظر برسد. نظر دیگری که داریم بین دو نظری است که اشاره کردیم. یعنی خدا انگاری یک طرف که خط قرمز است و مردود است، عالمان ابرار که این طرف است.
این وسط بین عالمان دین اختلاف است. از ادله هم امکان دارد اختلاف برداشت شود. یک کسی امکان دارد معتقد باشد، ائمه دین، غیب را در حد گسترده نمی دانند. مثلاً در موضوعات گفته شود به صورت مطلق و کلی علم ندارند. مثلا اگر کنیزشان رفت بیرون و آمد، بدانند حتما کجاست. یا فلانی امروز چه کرده، چه خورده، چه می اندیشد. بعضی هم امکان دارد اعتقاد داشته باشند، ائمه علم به موضوعات هم دارند یا اذا شاءوا علموا، یعنی. بین عالمان ابرار و بین خدا انگاری این وسط مراتبی است که البته از صحبت های آقای سروش هم نمی خواهم استفاده کنم که ایشان، ائمه را عالمان ابرار می داند، نه.
چون می گوید امکان دارد کسی معجزه داشته باشد اما دلیل می خواهد. درست هم است. ما هم این را قبول داریم. اما نکته این است که اگر مثالی می زنیم باید با احاطه باشد. من روی حرف های ایشان کار دارم. داوری های ایشان، یکی علم امام است، آقایان، خانم ها، بحث گستره علم امام محل گفتگو است. نمی گردد به این سادگی برخورد کرد. جناب شیخ حر عاملی صاحب وسائل، شیخ اعظم، شیخ انصاری، محقق خوئی، اینها در بحث های خودشان.
در بحث شبهات موضوعی در اصول فقه، مرحوم شیخ حر هم به مناسبت روایات شبهه موضوعیه می گوید ما نمی دانیم. یعنی واگذار می کنند این مساله را به اهلش و عبور می کنند. علامه طباطبائی خرافه پرداز که نیست ایشان. به هر حال یک متخصص در آثار اسلامی و فیلسوف است. ایشان کتابی دارد راجع به همین مساله، و بنابراین انکارش و اثباتش به این سادگی نیست. ایشان اشاره می کند اعتقاد به علم غیب به این شکل برای امام غلو است و دلیل ندارد. خودش مثال می زند به روایت همان کنیز که گم شده بود، حضرت فرموده بودند نمی دانم کجاست.
خب آقای سروش این روایت از متواترات است؟! شما می گویید که ما باید از متواترات بگیریم. یک بام و دو هوا که نمی گردد. شما دارید به این روایت تمسک می کنید برای رد علم امام. امکان دارد دیگری به روایت دیگری که هیچ کمتر از این روایت نیست بر اثبات علم امام تمسک کند. من نمی گویم درست است یا غلط. اما تمسک نماییم مثل شما. راه صحیح این نیست اما راه صحیح راه شما هم نیست و بنابراین من معتقدم نیستم که روایات را نباید نقد کرد. مثلاً روایات معجزه را که ایشان اشاره می کند، من ان شاءالله در بحث های بعدی خواهم اظهار داشت که ما نیاز نیست بعضی از معجزات را نقل نماییم. اما این برخورد، برخورد خرافه زدایانه نیست. این معنایش این است که یک انسانی مستبدانه (عذرخواهی می کنم) خودش را محور قرار دهد، سهمی هم از احتمال صحت برای افکار دیگران قائل نشود، بعد شروع کند، داوری کردن که شیعه ایران غالی است. زیارت جامعه مرامنامه شیعه غالی است. شیعه ایران شیعه صفویه است.
جناب آقای سروش! افراد حقوقی دارند. غالی صفت مدح نیست، صفت ذم است. عامی یقه می گیرد ولی دانشمند تکفیر می کند، تفسیق می کند و نسبت غلو می دهد. به نظر من، البته پس از احاطه کامل، نه گزینشی، شما این رساله علامه طباطبائی را حداقل در علم امام ببینید. روایاتش را ببینید. پس از دیدن روایات، هرچه در یک نظام حلقوی بدست آمد بگویید من به این نتیجه رسیده ام. البته برخی از چیزها را مسلم است دین ما رد می کند. الله انگاری. انسان باید موضع بگیرد. نمی خواهم بگویم اصلاً موضع نداشته باشیم. اما این وسط وقتی یک مساله محل بحث است و این را دانشمندان می دانند و کسانی که احاطه دارند می دانند، کسانی که وقت گذاشته اند می دانند، بعد این مباحث را بیاورد در یک جمع غیرمتخصص. من نمی خواهم جسارت کنم به مخاطبان و شنوندگان. ولی باید پذیرفت، یک کسی نشسته است که اصلاً روایات علم امام را ندیده است. دارد از شما می شنود و ضدش را از دیگری فقط شنیده است. این نکته سوم، یعنی اگر می خواهیم نقل نماییم. نقل کامل.
البته ایشان در اینجا خیلی مطلب را شلوغ هم می کند چون از مرحوم آقای صالحی نجف آبادی نقل می کند. که مرحوم صالحی نجف آبادی، آمد علم امام حسین را در واقعه عاشورا انکار کرد و گفت ایشان بر حسب محاسباتی رفته است. حتی برای انقلاب نرفته است. ولی ریختند سر این عالم، محقق، متتبعی که تعاریفی که ایشان از آقای صالحی می کند و کار به جایی رسید که ایشان جرأت نمی کرد از خانه اش تا سر کوچه برود یک نان بگیرد. ببینید نمی خواهم جزئیات را وارد بشوم. اولاً آقای صالحی نجف آبادی این را هم بگویم یک شخصیت ناماجراجویی نبوده است. این را مرحوم طبرسی هم در مجمع البیان دارد. ذیل آیه و لا تلقوا بایدیکم الی التهلکة.
یک احتمالی می دهد که امام آگاهی به آنچه که در آینده بناست پیش بیاید نداشت ولی چرا سر جناب طبرسی نریختند؟ جناب آقای صالحی نجف آبادی، شاید نخستین مقاله ای که نوشت در جمادی الثانی 79 قمری بود. تحت عنوان بانوی مهربان در کنار پدر. رفت گیر داد به بعضی از مسائل در حدیث کساء، البته نه آن اشکالی که دیگران می گیرند. بعد هم پس گرفت حرفش را و اصلاح کرد ولی اشاره نکرد که من قبلاً مطلبی گفتم. بعد آمد، در رمضان 1386 قمری مقاله ی دیگری نوشت که آیا علی قاتل خویش را بیدار کرد؟. می خواهد ثابت کند که امیرالمومنین در محراب کوفه، در مسجد کوفه به شهادت نرسید و آنچه گفتند درست نیست. باز هم با همان نقل های گزینشی در ربیع الثانی 1390 قمری شهید جاوید را نوشت. یعنی کسی زندگی ایشان را مطالعه کند، حتی فقه ایشان را وقتی من مطالعه می کردم، یک فکری خالی از ماجراجویی نیست. باز رحمت خدا بر ایشان، الان بین ما نیست. نمی خواستم ورود کنم.
و اینکه ما قضیه را داغ نماییم که ایشان از خانه اش هم جرأت نمی کرد بیاید بیرون، من پیش از انقلاب ایشان را ندیدم ولی پس از انقلاب ایشان در مسجد امام حسن عسکری، درس می گفت و کلاس داشت و طلبه ها می رفتند. چون ایشان تصریح می کند هم پیش از انقلاب و هم پس از انقلاب محدودیت داشت.
یعنی این هم یک سیاه نمایی است. کسی که صحبت جناب آقای سروش را گوش کند، آقای صالحی نجفی آبادی یک متتبع، یک محقق، یک حرفی خلاف حرف مشهور زد، ریختند سرش و چه و چه و حتی جرأت نکرد تا از در خانه اش هم بیاید بیرون.
اینجور نیست. واقعیتی که ما از نزدیک دیدیم این نیست. اولاً ایشان فقط این کار را نکرده، من نمی خواهم آن حرکات را تصحیح کنم، ابدا، بنده مخالفم اگر کسی حرفی زد، اولاً خودش را در نظر بگیریم. حرفش را مؤدبانه، منطقی، مصلحانه، اگر نظرمان نیست و البته وقتی هم می خواهیم نظر بدهیم، عرض کردم سهمی برای صحت حرف دیگران قائل بشویم. به نظر ما از خطاهای ما در این سخنرانی این بود که هم زیارت جامعه را، زیارت جامعه شرح دارد، علمای ما شرح کردند. اولی که طرف می خواهد وارد شود صد مرتبه می گوید الله اکبر. جناب مجلسی می گوید این الله اکبرها برای این است که یادمان نرود، به غلو نرسیم، همه اش به اذن الله است. آقای سروش شما که قبول دارید که امکان دارد.
اگر امکان دارد پس چرا می گویید غلو. بگویید من نرسیده ام. این حرف درست است. شخص بنده هم می گویم اگر معجزه ای به حساب امام گذاشته ام، اگر صفتی به امام نسبت داده ام، اگر حالتی را گفتم باید دلیل داشته باشم.
نحن ابناء الدلیل، حوزه به ما یاد داده است و پیش از حوزه عقل به ما یاد داده است. اما باید برای دیگران هم سهمی قائل باشیم، راحت دیگران را متهم نکنیم. شیعه ایران میلیون ها شیعه هستند. از دوره صفویه تا الان تا از این به بعد صدها میلیون می آیند و می روند. شیعه ایران هم که نیست شیعه عراق هم هست. لبنان هم هست، آنها هم به همین شکل هستند. آنها را به چه دلیلی متهم به غلو می کنید؟.
بگوییم ما این مواردی را که گفته اند نرسیده ایم. اما خرافه است، حدیث باطل است، حدیث دروغ است، چقدر فاصله است بین این قضاوت ها و آن مقدمات. ما یک مقدماتی بچینیم که در جای خودش قابل دفاع است ولی از این مقدمات نتائج باطل بگیریم و فکر هم بکنیم که... (لا اله الا الله).
امیدواریم خداوند متعال همه ذهن ها را به آنچه صلاح و سداد و حق است، هدایت کند، در داوری های ما ما را محتاط و مواظب قرار دهد.
مرورگر شما از ویدئو پشتیبانی نمی نماید.
فایل آنرا از اینجا دانلود کنید: video/mp4
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب