نشست برنامه عتبات كلمات در مهر-۲
كار حرفه ای به محاق رفته است، چالش پر كردن آنتن
كاراموند: تهیه كننده و نویسنده ویژه برنامه محرمی عتبات كلمات كه از شبكه چهار سیما روی آنتن رفت از سختی های پر كردن آنتن صداوسیما سخن گفتند.
خبرگزاری مهر-گروه هنر-عطیه موذن: آنتن رسانه ملی این روزها به علت نبود بودجه و همینطور بحران مدیریت با برنامه هایی پر می گردد كه شاید انرژی، زمان و بودجه چندانی نخواهد مثل پخش مداوم سخنرانی ها، تصاویر آرشیوی از پیاده روی اربعین و مداحی هایی كه به مناسبت ایام محرم و صفر روی آنتن می روند. امسال چند ویژه برنامه محرمی هم در این ایام تولید شد كه در نشستی با عوامل ویژه برنامه «عتبات كلمات» به این ویژه برنامه مناسبتی پرداختیم. ویژه برنامه «عتبات كلمات»به تهیه كنندگی سجاد نوروزی، كارگردانی مهدی زنگنه، نویسندگی محمود حبیبی كسبی در روزهای محرم روی آنتن شبكه چهار سیما رفت. این مجموعه مستند، گفتگویی با ۱۰ شاعر داشت كه هر یك شعرهای ویژه ای درباره عاشورا و امام حسین(ع) در كارنامه خود دارند. در این مجموعه مستندها كه از گفتگو با شاعر و بخشی موسیقایی تشكیل شده بود محمد معتمدی خوانندگی قطعاتی عاشورایی را بر عهده داشت و همینطور تیتراژ این مجموعه را خواند. این مجموعه مستند در دهه اول محرم هر شب به جز جمعه ها روی آنتن رفت و در دهه دوم محرم هم به پخش رسید. در نشست برنامه تلویزیونی «عتبات كلمات» كه با حضور سجاد نوروزی تهیه كننده و محمود حبیبی كسبی نویسنده در خبرگزاری مهر برگزار گردید به خصوصیت های این ویژه برنامه محرمی و همینطور مشكلات ساخت برنامه های مناسبتی در تلویزیون پرداخته شد. مشروح قسمت دوم این نشست را در زیر می خوانید: *آقای نوروزی مستند «عتبات كلمات» كه در دهه اول محرم روی آنتن رفت گفتگوهایی با چند شاعر به بهانه اشعار ویژه عاشورایی داشت. در این مجموعه عواملی حرفه ای دور هم جمع شدند اما با عنایت به پیشینه ای كه داشتید انتظار می رفت این مجموعه به شكل خیلی حرفه ای تری به تولید برسد. سجاد نوروزی: بله. عواملی حرفه ای در این مستند با ما همراه شدند و ما در این مجموعه ۳۰۰ دقیقه كار تولید كردیم كه برای این میزان از تولید، حداقل به یك بازه زمانی سه ماهه نیاز بود. اما ضبط ما در ۲۰ روز انجام شد و این هنر كارگردان بود كه در همین بازه زمانی این مجموعه را در این استاندارد قابل قبول و حرفه ای درآورد. ما لازم بود برای هر شاعر سه روز زمان بگذاریم تا گفتگو با آنها را ضبط و تصویربرداری نماییم اما این زمان به ۲ روز و یا حتی گاهی تا یك و نیم روز كاهش یافت. مشكل ما این بود كه یك ماه مانده به محرم وارد ضبط و تولید این مجموعه شدیم و برای همین كار با شتاب زیادی انجام شد. با این وجود عواملی حرفه ای با ما همراه شدند مثل مهدی زنگنه كارگردان پروژه كه خودش شاعر و مادح است و در حوزه سبك سازی در مداحی به صورت جدی فعالیت داشته و كار تولید كرده است و كارگردان آثاری همچون مستند «میراث مرثیه» است و پیشینه بسیار قوی ای در این حوزه دارد.
*فكر می كنم یكی از صدمه های ساخت برنامه در تلویزیون همین است كه آثار شتابزده به تولید می رسند و شاید به علت همان بروكراسی كه گفتید در موعد مورد نظر وارد پروسه ساخت نمی شوند. نوروزی: بله، دقیقا درست است. روند بروكراتیك ساخت یك برنامه در تلویزیون سبب می گردد كه شما از زمان تصویب یك طرح تا زمانی كه مقرر است وارد پروسه تولید شوید زمان زیادی طول بكشد. با این وجود كارگردان ما چون خودش قبلا در این حوزه كار كرده بود و كار شاخصی مثل «میراث مرثیه» را برعهده داشت به خوبی از پس این مجموعه برآمد. به نظرم با عنایت به زمان كمی كه ما در كارگردانی و تدوین داشتیم این كار خیلی خوب بود و با كیفیت قابل قبولی به آنتن رسید. ما خودمان هم قبول داریم كه مجموعه «عتبات كلمات» از ایراداتی برخوردار می باشد و شاید خود ما هم از هر قسمت چند ایراد بگیریم اما با عنایت به زمان، بودجه و شرایط تولید به نظرم این كار خروجی خوبی داشت. ۸۰ درصد از سازمان صدا و سیما یك سازمان اداری است و ۲۰ درصد آن هویتی رسانه ای دارد*تصویب این طرح با عنایت به اینكه دست صدا و سیما در روزهای مذهبی و چنین مناسبت هایی خالی است باز هم طول كشید؟ نوروزی: اساسا شما باید ذهنیت خویش را نسبت به روند اداری و بروكراتیك صدا و سیما بعنوان یك رسانه اصلاح كنید. ۸۰ درصد از سازمان صدا و سیما یك سازمان اداری است و ۲۰ درصد آن هویتی رسانه ای دارد. بخش اداری آن مثل همه كشور تابع مسایل اداری و بروكراتیك است و فرایندهایی وجود دارد كه طرح ها و تولیدات را با مشكل مواجه می كند. در این مورد هم اگر مدیر شبكه حمایت نمی كرد اساسا كار تولید نمی شد! *پژوهش و انتخاب شاعران در این مجموعه به چه صورت بود و چرا بیشتر شاعرانی را در برنامه می بینیم كه قبل از این هم در حلقه های شعری و كاری شما حضور داشته اند؟ محمود حبیبی كسبی: قاعدتا این شاعران باید از میان افرادی انتخاب می شدند كه شاعران حوزه آیینی می بودند ولی اینگونه نبود كه اینها فقط از میان افراد آشنا با ما انتخاب شوند. با این وجود همان گونه كه گفته شد فرصت ما بسیار محدود بود و از زمانی كه به صورت قطعی به ما اعلام گردید كه می توانیم این مجموعه را بسازیم تا اول محرم حدود بیست و چند روز وقت داشتیم. ما ابتدا حدود ۱۵ شاعر را در نظر گرفتیم و حتی شاعرانی از خارج از تهران را هم در دستور كار داشتیم كه به علت محدودیت بودجه نتوانستیم آنها را دعوت نماییم حتی می توان گفت حدود چند شعر از شعرهای ماندگاری كه لازم بود برای اشعار ویژه عاشورایی انتخاب گردد جا ماند بخصوص كه در اصفهان و شیراز شاعران سرشناسی در حوزه شعر آیینی زندگی می كردند و ما به هر دلیلی از كمبود زمان گرفته تا بودجه و یا ناخوشی شاعر توفیق نداشتیم در خدمت شاعران این اشعار باشیم. *شما نویسنده نریشن های مجموعه بودید و برخی از واژگان و عبارات های این نریشن ها، كلمات غامض، سخت و پیچیده ای داشت. چه كسانی را بعنوان مخاطب این نریشن ها در نظر گرفته بودید؟ حبیبی: تلاش ما این بود كه این متن ها نه چندان گزارش گونه باشد و نه اینكه خیلی پیچیده و سنگین باشد. ما تلاش كردیم واژگان بینابین و برای همه قابل فهم باشد اما در عین حال خواص هم از آنها لذت ببرند هر چند امكان دارد به علت همان كمبود زمان برای مخاطب عام كمی از پیچیدگی برخوردار باشد. من خاطرم می آید كه نریشن قسمت های آخر را با چند شب بیداری و پشت سر هم نوشتم چون زمان نداشتیم وگرنه در اصل، نگارش نریشن باید بعد از تدوین كامل اثر و با عنایت به تصاویر و گفتگوهایی كه در مستند مطرح گردیده است نوشته شود اما این اتفاق با عنایت به فرصت كم ما میسر نشد و اگر فراهم می شد اتفاق خیلی بهتری شكل می گرفت.
*به نظرم این كار با زمان و انرژی بیشتر می توانست خروجی بسیار بهتری داشته باشد. نوروزی: بله، مسلما اگر به صورت مثال ما ۶ ماه زمان داشتیم خروجی كار بسیار متفاوت می شد. البته ما برای همین نتیجه فعلی هم تلاش بسیاری داشتیم و تلاش كردیم تیتراژ ویژه ای طراحی نماییم. تیتراژ از ایده برخوردار بود و در این بازه زمانی، نتیجه ای كه گرفتیم بسیار قابل قبول است. شاید اگر زمان بیشتری داشتیم ایده های دیگری هم خرج می كردیم یا حتی با شاعران در لوكیشن های دیگری گفتگو می كردیم. خطری كه ما را تهدید می كرد این بود كه به خاطر نبود وقت از وجهه مستند در كار دور شویم و این ضعف ها سبب شود اثر به یك كار تلویزیونی سطحی با آب بندی تبدیل گردد. *فكر می كنم گفتگوها با شاعران هم نیاز به پژوهش های عمیقی نداشت كه شاید بخشی از آن به ارتباط نویسنده با حلقه شاعران دعوت شده به مستند بر می گردد. نوروزی: قطعا اگر شما زمان كافی در اختیار داشته باشید خودتان باید نوعی بیوگرافی برای شخصیت شاعران در پروژه ترسیم كنید، دست به یك گزینش ادبی بزنید و از بین اشعار شاعر، بهترین اثر را انتخاب كنید كه حتی شاید بهترین اثر، معروف ترین شعر آن شاعر هم نباشد. در حوزه فیلمبرداری و نورپردازی هم می توانستیم ایده های دیگری داشته باشیم. با این وجود من هنوز می توانم بگویم این پروژه این قابلیت را دارد كه قسمت های مختلف دیگری هم از آن ساخته شود. *آیا شبكه صحبتی برای ادامه ساخت این پروژه با شما داشته است؟ نوروزی: ادامه ساخت این پروژه به تلویزیون بستگی دارد. البته در فرایند ساخت این اثر آقای معینی پور مدیر شبكه ۴ سیما از ما حمایت بسیاری داشت. *و اگر این امكان فراهم گردد ساخت این پروژه ادامه خواهد یافت؟ نوروزی: بله، اگر این امكان فراهم گردد بطور قطع ساخت آنرا ادامه می دهیم و تغییراتی جدی در فرم و ایده خواهیم داشت. حتی در ابتدا ما در نظر داشتیم برخی از شعرهای كهن و كلاسیك را به صورت مستند بازسازی نماییم و به این ترتیب، بخشی هم برای شاعران كهن داشته باشیم اما بخش بازسازی به بازیگر نیاز داشت و هزینه زیادی را می طلبید. *چرا همیشه هزینه سبب می گردد در مدیوم تلویزیون سراغ كار ساده تر و در دسترس برویم؟ نوروزی: بالاخره تلویزیون از مشكلات جدی مالی برخوردار می باشد. *آقای حبیبی فكر می كنم حتی خود نویسندگان و شاعران بیشتر از اینكه میهمان برنامه ها باشند و صرفا شعر بخوانند، می توانند در اتاق فكر برنامه ها همكاری كنند و سطح برنامه ها را ارتقا دهند. در تلویزیون بهره گرفتن از نویسنده و سردبیر هنوز روال نشده است و بیشتر برنامه های طنز هستند كه در آنها نویسندگان حضور دارند. حتی فكر می كنم خود شما شاعران بخصوص شاعران آیینی از اینكه فقط در مناسبت ها در برنامه های تلویزیونی حضور پیدا كنید خسته و دلزده شدید. حبیبی: بله همینطور است در صورتیكه برنامه های تلویزیونی باید در ابتدا اتاق فكرها و بخش نویسندگی خویش را تقویت نمایند. در حوزه ادبیات هم جای یك برنامه چالشی خالی است با وجود اینكه ما در كشور شاعران و نویسندگان بسیاری داریم و همینطور علاقه مندان زیادی در این حوزه وجود دارد كه می توانند مخاطب چنین برنامه هایی باشند. مسلما وقتی این مخاطبان ببینند كه من بعنوان شاعر هر بار روی آنتن در حال خواندن شعر هستم و یا از دوستان شاعر دیگرمان تعریف می كنم خسته و دلزده می شوند و خود ما هم كمتر رغبتی برای حضور در این برنامه ها داریم.
*چرا با وجود مخاطب انبوه و علاقمندانی كه به آنها اشاره كردید چنین برنامه هایی در تلویزیون ساخته نمی شود؟ حبیبی: حدود چند سال قبل از من دعوت شد اجرای یك برنامه ادبی را بر عهده داشته باشم و من از همان زمان فكر كردم دیگر دوره اینكه چند نفر سر یك میزه بنشینند و از شعر یكدیگر تعریف كنند گذشته است. این نوع برنامه سازی مثل برنامه های «با كاروان شعر و موسیقی» برای دهه ۶۰ و ۷۰ خوب بود. اینكه گفته می گردد مدیران و برنامه سازان در برنامه سازی، اولین، سریعترین و ساده ترین راه را برای جذب كردن مخاطب انتخاب می كنند و سراغ استفاده از چهره ها می روند به علت همین رویكردهایی است كه در تلویزیون وجود دارد در حالیكه می توان از راهكارهای زیادی برای جذب مخاطب بهره گرفت. یكی از این راهكارها چالشی كردن برنامه ها است چون در هر زمینه ای كه بخواهید برنامه بسازید موافقان و مخالفانی وجود دارند و به نظر من خوب است كه ما در تمام زمینه های اقتصادی، ادبی، اجتماعی برنامه ای همچون «نود» داشته باشیم یعنی برنامه ای كه بدور از كلیشه ها و تعارفات به یك مبحث بپردازد.صداوسیما چاه بزرگی به نام آنتن دارد و یك بروكراسی خسته و كند كه باید بدین سان برنامه ها را پیش ببرد و شما باید با چنین سیاستی برنامه هایتان را به تولید برسانید از طرفی باید دانست كه یكی از پرفروش ترین شاخصه ها در صنعت نشر هنوز شعر است یعنی در حوزه شعر، كتاب ها به چاپ های ۵۰ و ۶۰ می رسند در صورتی كه در رشته های دیگر چنین چیزی را نمی بیند و فكر می كنم در این حوزه برنامه های بسیاری می توان ساخت كه مثل كتاب های شعر علاقه مندان بسیاری داشته باشد بخصوص اگر در ساختار این برنامه ها هم تجدید نظر شود یعنی به نظرم برنامه های آیتم محور به جای آثار گفتگو محور و یا برنامه های چالشی به جای برنامه های خنثی تولید شوند، بهتر می توانند موفق باشند. *فكر می كنید چه ضرورتی دارد كه از نویسندگان و متخصصان در برنامه ها بهره گرفته شود؟ نوروزی: من قبل از این هم در این حوزه با دوستان كار كرده بودم و همكاری داشتیم با این وجود لازم دیدم در پرداخت و نگارش پروژه سراغ افراد متخصص برویم. من در مقام تهیه كننده می توانم ایده بدهم و یا حتی طرحی كلی ارائه كنم اما برای جذاب كردن و پرداخت مناسب آن لازم است سراغ یك نویسنده و فرد متخصص رفت تا آن ایده جذاب خراب نشود و این خطای مهلكی است كه یك تهیه كننده بدون عوامل حرفه ای و متخصص كار را خودش پیش ببرد. *چرا برنامه های مهم در اتاق فكر خود از حضور نویسندگان باسواد و آگاه استفاده نمی كنند؟ نوروزی: این سیاستگذاری وجود دارد اما همچنان كه قبل از این هم گفته شد صداوسیما چاه بزرگی به نام آنتن دارد و یك بروكراسی خسته و كند كه باید بدین سان برنامه ها را پیش ببرد و شما باید با چنین سیاستی برنامه هایتان را به تولید برسانید. بدین سان صداوسیما همیشه عقب می ماند به این مهوم كه تا الان درگیر محرم بود و از الان باید خویش را به اربعین برساند. پس از این باید به مناسبت های دیگر برساند و بعد چند ماه دیگر تلاش كند از نوروز عقب نماند در صورتی كه اتفاقا اینگونه همیشه عقب می ماند چون نتوانسته از قبل این بروكراسی را برطرف كند و برنامه ریزی داشته باشد. بدین سان همیشه كارها سطحی می مانند و پروژه ها حرفه ای پیش نمی روند البته كار حرفه ای در تمام كشور به محاق رفته است در همه جا سری دوزی مد شده است و صداوسیما هم یكی از همین نهادها در كشور است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب